درمان تومور مغزی

درمان تومور مغزی با توجه به پیشرفت‌های به دست آمده در فناوری پزشکی، امروزه با روش‌های مختلفی با توجه به شرایط هر فرد و تصمیم متخصص مغز و اعصاب صورت می‌گیرد. در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف درمان تومور مغزی خواهیم پرداخت، پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

انتخاب روش درمان

رویکرد درمانی تومور مغزی توسط عوامل مختلفی از جمله سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) بودن تومور تعیین می‌شود. علاوه بر این، نوع، اندازه، درجه و محل تومور نقش مهمی در تعیین گزینه‌های درمانی دارد. روش‌های درمانی احتمالی شامل جراحی، پرتودرمانی، رادیوسرجری، شیمی درمانی و درمان هدفمند است. هنگام تصمیم گیری در مورد مناسب‌ترین گزینه‌های درمانی، متخصص مغز و اعصاب سلامت عمومی و ترجیحات فردی بیمار را در نظر می‌گیرد.

درمان فوری ممکن است در موارد خاص ضروری نباشد. اگر تومور مغزی کوچک و غیرسرطانی باشد و هیچ علامتی ایجاد نکند، درمان ممکن است به تعویق بیفتد. تومورهای خوش خیم کوچک ممکن است رشد آهسته یا بدون رشد داشته باشند و حداقل خطر را به همراه داشته باشند. اسکن منظم MRI مغز ممکن است برای نظارت بر رشد احتمالی تومور توصیه شود. با این حال، اگر تومور رشد سریع غیرمنتظره ای را نشان دهد یا اگر علائم ایجاد شود، ممکن است درمان لازم شود.

انواع روش‌های درمان تومور مغزی

درمان تومور مغزی با توجه به نوع و وخامت آن با روش های متفاوتی ممکن می‌باشد. روش های درمان تومور مغزی عبارتند از:

جراحی

هدف اصلی جراحی تومور مغزی، از بین بردن تمام سلول‌های تومور در صورت امکان است. با این حال، حذف کامل تومور ممکن است همیشه قابل دستیابی نباشد. جراحان تلاش می‌‌کنند تا حد ممکن تومور مغزی را با خیال راحت از بین ببرند. جراحی برداشتن تومور مغزی برای درمان سرطان مغز و تومورهای خوش خیم مغزی استفاده می‌شود.

برخی از تومورهای مغزی اندازه کوچکی دارند و به راحتی می‌توان آنها را از بافت مغز اطراف تشخیص داد و این ویژگی احتمال برداشتن کامل آن در حین جراحی را افزایش می‌دهد. با این حال، تومورهای مغزی دیگری نیز وجود دارند که نمی‌توانند از بافت مجاور جدا شوند. در مواردی که تومور مغزی در نزدیکی یک ناحیه بحرانی مغز قرار دارد، مداخله جراحی خطرات خاصی را به همراه دارد. در چنین شرایطی، جراح ممکن است تصمیم بگیرد تا آنجایی که تومور ایمن تلقی می‌شود، بدون آسیب رساندن به ساختارهای مهم مغز، حذف شود. برداشتن تنها بخشی از تومور مغزی گاهی اوقات به عنوان برداشتن ساب توتال نامیده می‌شود. برداشتن جزئی تومور مغزی به طور بالقوه می‌تواند علائم را کاهش دهد. روش‌های مختلفی برای جراحی برداشتن تومور مغزی وجود دارند و مناسب‌ترین گزینه بستگی به شرایط خاص هر فرد دارد. نمونه‌هایی از انواع مختلف جراحی تومور مغزی عبارتند از:

جمجمه بری یا کرانیوتومی

برای دسترسی به تومور مغزی، یک عمل جراحی به نام جمجمه بری انجام می‌شود که شامل برداشتن بخشی از جمجمه است. جمجمه بری رایج‌ترین روشی است که برای جراحی‌های برداشتن تومور مغزی استفاده می‌شود. این روش برای درمان تومورهای سرطانی و خوش خیم مغزی استفاده می‌شود.

در طی عمل کرانیوتومی، جراح برشی را در پوست سر ایجاد می‌کند. پوست و ماهیچه‌ها به دقت به کنار کشیده می‌شوند تا جمجمه نمایان شود. سپس از یک مته برای برداشتن بخش خاصی از استخوان جمجمه استفاده می‌شود و دسترسی به مغز را فراهم می‌کند. در مواردی که تومور در اعماق مغز قرار دارد، ممکن است از ابزاری استفاده شود تا بافت سالم مغز را به آرامی کنار بکشند. برای بریدن تومور مغزی از ابزارهای تخصصی استفاده می‌شود. در موارد خاص، ممکن است از لیزر برای از بین بردن موثر تومور استفاده شود.

در طول جراحی مغز، از بیهوشی استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ درد یا ناراحتی احساس نمی‌کنید. علاوه بر این، دارویی به شما داده می‌شود که در طول عمل حالتی شبیه به خواب ایجاد می‌کند. در موارد خاص، ممکن است از تکنیکی به نام جراحی مغز بیدار استفاده شود. در طول این روش، ممکن است به طور موقت از خواب بیدار شوید و جراح ممکن است از شما سوالاتی بپرسد و در حین پاسخ دادن، بر فعالیت مغز شما نظارت کند. این رویکرد به کاهش خطر آسیب رساندن به نواحی حیاتی مغز با ارزیابی فعال عملکرد آنها در حین عمل کمک می‌کند.

جراحی مغز آندوسکوپی یا درون بینی

جراحی مغز درون بینی تکنیکی است که از یک لوله بلند و باریک، معروف به آندوسکوپ یا درون بین، برای دسترسی به تومور مغزی استفاده می‌شود. درون بین در مغز قرار می‌گیرد و مجهز به لنز یا دوربین کوچکی است که تصاویر بصری را در اختیار جراح قرار می‌دهد. از طریق لوله ای، ابزارهای تخصصی برای برداشتن تومور عبور داده می‌شود.

جراحی مغز درون بینی اغلب برای درمان تومورهای هیپوفیز که معمولاً در ناحیه پشت حفره بینی ایجاد می‌شوند، استفاده می‌شود. در این روش، لوله بلند و باریک از طریق بینی و سینوس‌ها وارد می‌شود و امکان دسترسی به مغز برای برداشتن تومور را فراهم می‌کند.

در مواردی، از جراحی آندوسکوپی مغز برای حذف تومورهای مغزی واقع در سایر مناطق مغز استفاده می‌شود. در چنین مواردی، جراح ممکن است از مته برای ایجاد سوراخ در جمجمه استفاده کند. سپس لوله بلند و نازک با احتیاط از طریق بافت مغز وارد می‌شود و با احتیاط پیش می‌رود تا به محل تومور مغزی برسد.

جراحی برداشتن تومور مغزی خطرات احتمالی عوارض و عوارض جانبی را به همراه دارد. این خطرات می تواند شامل عفونت، خونریزی، لخته شدن خون و آسیب به بافت مغز باشد. علاوه بر این، خطرات خاصی ممکن است بسته به محل تومور در مغز متفاوت باشد. به عنوان مثال، عمل بر روی یک تومور در نزدیکی اعصابی که به چشم‌ها متصل هستند، می‌تواند خطر از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد، در حالی که برداشتن توموری که بر عصب مسئول شنوایی تأثیر می‌گذارد ممکن است منجر به کاهش شنوایی شود.

پرتو درمانی

پرتودرمانی یک روش درمانی برای تومورهای مغزی است که در آن از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های تومور استفاده می‌شود. این پرتوهای انرژی را می‌توان از منابع مختلفی از جمله اشعه ایکس، پروتون و سایر اشکال تشعشع تولید کرد. به طور معمول، پرتودرمانی برای تومورهای مغزی به صورت خارجی و با استفاده از دستگاهی که در خارج از بدن قرار دارد، انجام می‌شود. این روش به عنوان تابش پرتو خارجی شناخته می‌شود. در موارد نادر، پرتو را می‌توان با قرار دادن یک منبع تشعشع در داخل بدن، که به آن براکی تراپی می‌گویند، به صورت داخلی ارسال کرد. پرتودرمانی برای درمان سرطان مغز و تومورهای خوش خیم مغز قابل استفاده است.

پرتودرمانی خارجی را می‌توان به طور خاص به ناحیه ای از مغز که تومور در آن قرار دارد هدف قرار داد یا می‌تواند کل مغز را در برگیرد. در مورد یک تومور مغزی منفرد، پرتو به طور معمول در ناحیه اطراف تومور متمرکز می‌شود. با این حال، اگر چندین تومور وجود داشته باشند، پرتودرمانی ممکن است کل مغز را در برگیرد. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سرطان از قسمت دیگری از بدن به مغز گسترش می‌یابد و منجر به تشکیل تومورهای متعدد در مغز می‌شود.

به طور معمول، پرتودرمانی به اشعه ایکس متکی است، اما نوع جدیدتر از انرژی مشتق شده از پروتون‌ها استفاده می‌کند. پروتون درمانی هدف گیری دقیق‌تری از سلول‌های تومور را ممکن می‌سازد در حالی که به طور بالقوه آسیب به بافت سالم اطراف را کاهش می‌دهد. این شکل از درمان می‌تواند برای درمان تومور مغزی کودکان و مواردی که تومورها در مجاورت ساختارهای حیاتی مغز قرار دارند مفید باشد. با این حال، شایان ذکر است که پروتون درمانی به اندازه پرتودرمانی سنتی اشعه ایکس در دسترس نیست.

عوارض جانبی پرتودرمانی برای تومورهای مغزی بسته به نوع و دوز پرتوی تجویز شده متفاوت است. عوارض جانبی رایجی که ممکن است در طول درمان یا مدت کوتاهی پس از درمان رخ دهند عبارتند از: خستگی، سردرد، از دست دادن حافظه، تحریک پوست سر و ریزش مو. با این حال، توجه به این نکته مهم است که برخی از عوارض جانبی پرتودرمانی ممکن است سال‌ها بعد ظاهر شوند. این عوارض جانبی دیرهنگام می‌توانند شامل مشکلات مربوط حافظه باشند.

شیمی درمانی

روش شیمی درمانی برای تومورهای مغزی شامل تجویز داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های تومور است. این داروها را می‌توان به صورت قرص مصرف کرد یا از طریق تزریق داخل وریدی وارد بدن کرد. در موارد خاص، داروهای شیمی درمانی نیز ممکن است مستقیماً در طی مراحل جراحی در بافت مغز قرار داده شوند. شیمی درمانی یک گزینه درمانی برای سرطان‌های مغز و تومورهای خوش خیم مغز است. در برخی موارد، ممکن است همزمان با پرتودرمانی تجویز شود و دو روش درمانی را برای افزایش اثربخشی ترکیب کند. عوارض جانبی شیمی درمانی بسته به داروهای خاص و دوز مصرفی متفاوت است. عوارض جانبی رایج شیمی درمانی ممکن است شامل حالت تهوع، استفراغ و ریزش مو باشد.

درمان هدفمند

درمان هدفمند برای تومورهای مغزی شامل تجویز داروهایی است که به طور انتخابی مواد شیمیایی خاص موجود در سلول‌های تومور را مورد هدف قرار می‌دهند. این داروها با مهار یا مسدود کردن این مواد شیمیایی خاص عمل می‌کنند و منجر به مرگ سلول‌های تومور می‌شوند.

داروهای درمان هدفمند برای انواع خاصی از سرطان مغز و تومورهای خوش خیم مغز قابل استفاده هستند. برای تعیین اثربخشی بالقوه آن‌ها، سلول‌های تومور مغزی را می‌توان آزمایش کرد تا ارزیابی شود که آیا درمان هدفمند گزینه درمانی مناسبی است یا خیر.

بیشتر بخوانید: تشخیص تومور مغزی

بهبودی پس از درمان

• فیزیوتراپی می‌تواند برای کمک به بازیابی کاهش مهارت‌های حرکتی یا قدرت عضلانی که ممکن است تحت تأثیر تومور مغزی یا درمان آن قرار گرفته باشد، توصیه شود.
• اگر در نتیجه تومور مغزی یا درمان آن با مشکل صحبت کردن مواجه شوید، گفتار درمانی می‌تواند مفید باشد. هدف آن بهبود و تقویت توانایی‌های ارتباطی شماست.
• خدمات کمک آموزشی برای کودکان می‌تواند برای حمایت از آن‌ها در مدیریت تغییرات در حافظه و عملکرد شناختی ناشی از تومور مغزی یا درمان آن ارائه شود. هدف از این کار کمک به کودکان برای سازگاری با این تغییرات و ادامه آموزش موثر است.