تومور مغزی بدخیم چیست؟

تومور مغزی بدخیم چیست؟ هر زمان نام تومور مغزی به زبان آورده می‌شود، بلا استثنا فکر همه ما به سمت سرطان هدایت می‌شود. تومور مغزی بدخیم نوعی تومور سرطانی است که در بافت مغز رشد می‌کند و به سرعت به سلول ها و بافت های اطراف تهاجم می‌کند. این تومور دارای ویژگی هایی مانند رشد سریع، نفوذ به ساختارهای حیاتی مغز و توانایی گسترش به سایر قسمت های بدن از طریق سیستم عصبی یا جریان خون است. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی درباره علائم، علل و روش های درمانی تومور مغزی بدخیم بیان کنیم، با ما همراه باشید.   

آشنایی با تومور مغزی بدخیم

یکی از سوالاتی که برای اغلب افراد پیش می‌آید این است که تومور مغزی بدخیم چیست؟ در این رابطه باید بیان کنیم تومور مغزی بدخیم نوعی از سرطان است که به سرعت در مغز رشد کرده و می‌تواند به سایر قسمت های بدن یا سیستم عصبی مرکزی گسترش پیدا کند. این تومورها قابلیت حمله به بافت‌های سالم مغز و گاهی گسترش به دیگر بخش‌های بدن را دارند. برخلاف تومورهای خوش‌خیم که معمولاً محدود به یک ناحیه هستند و رشد آهسته‌ای دارند، تومورهای بدخیم مهاجم بوده و می‌توانند عملکرد طبیعی مغز را مختل کنند. این تومورها می‌توانند از سلول های مختلف مغز مانند تومورهای گلیال، منشا گرفته و با توجه به نوع سلول های درگیر، به دسته های مختلفی تقسیم می‌شوند.

تومور مغزی بدخیم چه ویژگی هایی دارد؟

ویژگی های تومور مغزی بدخیم، آن را از تومورهای خوش‌خیم و غیرتهاجمی متمایز می‌کند. ویژگی های تومور مغزی بدخیم عبارتند از:

• تومورهای بدخیم مغزی با سرعت بالایی رشد می‌کنند. این رشد سریع می‌تواند باعث افزایش فشار داخل جمجمه شود که علائمی مانند سردردهای شدید، تهوع و استفراغ را ایجاد می‌کند.
• سلول‌های بدخیم توانایی نفوذ به بافت‌های سالم مغز را دارند. این ویژگی باعث می‌شود که برداشتن کامل تومور با جراحی دشوار باشد، زیرا ممکن است به بخش‌های حیاتی مغز نفوذ کرده باشد.
• برخی از تومورهای مغزی بدخیم می‌توانند از طریق خون یا مایع مغزی-نخاعی به سایر بخش‌های مغز یا بدن گسترش یابند. این ویژگی در تومورهای متاستاتیک مغزی که از سرطان‌های دیگر منشأ می‌گیرند، بیشتر دیده می‌شود.
• این تومورها معمولاً عملکرد طبیعی مغز را مختل می‌کنند. بسته به محل تومور، ممکن است علائمی مانند ضعف، اختلال در حافظه، کاهش توانایی گفتاری، یا مشکلات بینایی و حرکتی ایجاد شود.
• سلول‌های تومور بدخیم از نظر ساختاری و عملکردی کاملاً غیرطبیعی هستند. این سلول‌ها تمایز نیافته‌اند و توانایی رشد و تقسیم غیرقابل کنترل دارند.

علائم تومور های بدخیم مغزی

بخش های مختلف مغز عملکردهای مختلفی را کنترل می‌کنند. به همین علت علائم تومورهای بدخیم بسته به محل تومور و بزرگی آن متفاوت است. شایع ترین علائم تومور مغزی بدخیم عبارتند از:

• تشنج
• استفراغ و تهوع
• اختلالات حافظه
• تشدید اختلالات گفتاری
• سردرد های شدید و مداوم
• اختلالات رفتاری و شناختی
• ایجاد ضعف یا اختلال در بینایی 

عوامل موثر در شکل گیری تومورهای مغزی بدخیم

شکل‌گیری تومورهای مغزی بدخیم به عوامل متعددی بستگی دارد که شامل عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی است. مهم ترین عوامل موثر بر شکل گیری تومور های مغزی بدخیم عبارتند از:

• برخی از تغییرات ژنتیکی یا مشکلات ژنتیکی می‌توانند خطر ابتلا به تومورهای مغزی بدخیم را افزایش دهند. به‌عنوان مثال، سندرم‌های ژنتیکی مانند نوروفیبروماتوز یا لی-فرامنی ممکن است با افزایش احتمال شکل‌گیری تومورهای مغزی مرتبط باشند.
• افرادی که در معرض اشعه‌های یونیزه‌کننده قرار گرفته‌اند، مانند افرادی که تحت درمان پرتو درمانی بوده‌اند یا در محیط‌های دارای مواد رادیواکتیو کار می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به تومورهای بدخیم مغزی هستند.
• تماس مکرر با مواد شیمیایی صنعتی مانند حلال‌ها، مواد سرطان‌زا یا سموم محیطی ممکن است خطر ایجاد تومورهای مغزی را افزایش دهد.
• تومورهای مغزی در هر سنی ممکن است رخ دهند، اما برخی انواع آن در گروه‌های سنی خاص شایع‌تر هستند. همچنین، برخی از انواع تومورها بیشتر در مردان یا زنان دیده می‌شوند.
• اگر یکی از اعضای خانواده به تومور مغزی مبتلا باشد، خطر ابتلای دیگر اعضا افزایش می‌یابد. این امر ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی یا سبک زندگی مشترک باشد.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند مبتلایان به ایدز یا افرادی که تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند، ممکن است بیشتر در معرض خطر برخی از تومورهای مغزی مانند لنفوم مغزی قرار گیرند.
• اگرچه تأثیر مستقیم سبک زندگی بر تومورهای مغزی بدخیم هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، عادات ناسالم مانند استعمال دخانیات، مصرف الکل، یا رژیم غذایی نامناسب ممکن است بر شکل‌گیری این تومورها اثرگذار باشند.

انواع تومور مغزی بدخیم

اغلب تومور های مغزی بدخیم در بافت گلیال قرار دارند. سلول های گلیال وظیفه حفاظت از نورون ها را بر عهده دارند و از سلول های عصبی مغز پشتیبانی می‌کنند. تومور هایی که در این بخش رشد می‌کنند تومور مغزی گلیوما نام دارد که با توجه به اینکه کدام سلول ها را مورد حمله قرار می‌دهند به دسته های مختلفی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1. آستروسیتوما: آستروسیتوما نوعی از گلیوما بوده که از سلول هایی با نام آستروسیت شروع می‌شود. آستروسیت ها سلول هایی ستاره ای شکل بوده که وظیفه تغذیه و حفاظت یاخته های عصبی را بر عهده دارند.
2. اپاندیموما: منشا این نوع از تومور مغزی بدخیم، سلول های اپاندیمال بوده که در رشته های نخاعی و بخش هایی از مغز قرار دارند. جالب است بدانید این سلول ها، حفره های مغز را می‌پوشانند و بافت های عصبی را ترمیم می‌کنند.
3. الیگودندر: الیگودندر نوع دیگری از گلیوماست که از سلول های الیگودندروسیت شروع می‌شود. الیگودندروسیت ها پوشش چربی سلول های عصبی را تولید می‌کنند.

انواع درجه بندی برای تومورهای مغزی بدخیم

تومور های مغزی بدخیم بر اساس درجه بندی سازمان بهداشت جهانی (WHO) به چهار درجه تقسیم می‌شوند که هر یک نشان دهنده میزان تهاجم و سرعت رشد تومور است. درجه 1 شامل تومورهای با رشد آهسته و کمترین میزان تهاجم است که معمولا قابل جراحی و درمان هستند. تومورهای درجه 2 نیز رشد کندی داشته و ممکن است به مرور زمان به درجات بالاتر تبدیل شوند. تومور های درجه 3 نیز با رشد سریعتر و تهاجم به بافت های مجاور همراه بوده و نیاز به درمان های ترکیبی دارند. آخرین درجه از تومور های بدخیم یعنی درجه 4، که شامل تومورهای بسیار تهاجمی مانند گلیوبلاستوما می‌شود، سریع ترین رشد را دارند و به شدت به بافت های اطراف حمله می‌کنند.

درمان تومورهای بدخیم

درمان تومور مغزی بدخیم یک فرآیند پیچیده و چند مرحله ای است که به عوامل متعددی مانند نوع، اندازه، محل تومور و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد، به همین منظور حتما برای درمان به بهترین جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. اولین و اصلی ترین روش درمانی است که با هدف حذف حداکثری تومور بدون آسیب رساندن به بافت های سالم مغز انجام می‌شود. در برخی موارد که تومور در نواحی حساس و غیر قابل دسترس قرار دارد، ممکن است جراحی به طور کامل امکان پذیر نباشد و با استفاده از بیوپسی یا نمونه برداری این کار انجام شود.

پس از جراحی و نمونه برداری، پرتو درمانی به کار گرفته می‌شود تا سلول های سرطانی باقی مانده را از بین ببرد. پرتودرمانی با استفاده از اشعه های پر انرژی به طور مستقیم سلول های سرطانی را هدف قرار داده و مانع از رشد و تقسیم آنها می‌شود. شیمی درمانی یکی دیگر از روش های معمول برای درمان تومورهای بدخیم بوده که داروهای آن به صورت خوراکی یا تزریقی وارد بدن می‌شوند و از طریق جریان خون به مغز می‌رسند تا سلول های سرطانی را تخریب کنند. علاوه بر این، روش های درمانی دیگر مانند ایمونوتراپی و درمان های هدفمند نیز در حال استفاده هستند.