پارگی دیسک کمر یک وضعیت پاتولوژیک است که در آن، دیسک میان مهره های ستون فقرات به دلیل شکاف یا شکاف هایی در حلقه دیسک، از محل خود خارج می‌شوند، این پدیده موجب ایجاد درد در ناحیه پایینی کمر می‌شود و مشکلاتی جدی برای انسان ایجاد می‌کند گاهی این درد به پشت ساق پا کشیده شده و با عبور از اعصاب سیاتیک ممکن است موجب بروز درد سیاتیک شود. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی درباره این بیماری و علل و علائم بیان کنیم، با ما همراه باشید.
علائم پارگی دیسک کمر
پارگی دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که هسته داخلی نرم دیسک کمر از طریق هسته بیرونی به بیرون نشت کرده و اعصاب مجاور را تحریک می‌کند. این وضعیت می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که می‌تواند از ناراحتی خفیف تا درد و ناتوانی شدید متغیر باشد. علائم پارگی دیسک کمر شامل موارد زیر است:
کمردرد
یکی از شایع ترین علائم پارگی دیسک کمر، کمردرد است. این درد ممکن است در قسمت پایین کمر موضعی داشته باشد یا ممکن است به پایین باسن و پاها تابیده شود. درد می‌تواند تیز، کوبنده یا حتی یک درد مبهم باشد و ممکن است با حرکت، سرفه یا عطسه بدتر شود.
بی حسی و گزگز
پارگی دیسک کمر نیز می‌تواند باعث بی حسی و گزگز در باسن و پاها شود. این احساس که به عنوان سیاتیک شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که پارگی دیسک به اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کند و منجر به احساسات غیر طبیعی در اندام تحتانی می‌شود.
ضعف عضلانی
از آنجایی که پارگی دیسک اعصاب کمر را فشرده می‌کند، می‌تواند منجر به ضعف عضلانی در پاها شود. این ضعف ممکن است به صورت مشکل در بلند کردن پا، راه رفتن روی نوک پا، یا انجام سایر حرکاتی که نیاز به قدرت در اندام تحتانی دارند، ظاهر شود.
مشکل در ایستادن یا نشستن
افراد مبتلا به پارگی دیسک کمر ممکن است برای مدت طولانی در ایستادن یا نشستن دچار مشکل شوند. این ناراحتی ممکن است با موقعیت ها یا فعالیت های خاص تشدید شود و ممکن است منجر به کاهش دامنه حرکتی در قسمت پایین کمر شود.
اختلال عملکرد روده یا مثانه
در موارد نادر، پارگی شدید دیسک کمر می‌تواند منجر به اختلال عملکرد روده یا مثانه، مانند احتباس ادرار یا بی اختیاری شود. این علائم نشان دهنده فشرده سازی جدی تر اعصاب است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
انواع فتق دیسک کمر
انواع مختلفی از فتق دیسک کمر وجود دارد که هر کدام ویژگی ها و گزینه های درمانی خاص خود را دارند.
برآمدگی
بیرون زدگی خفیف ترین شکل پارگی دیسک کمر است. در این نوع، هسته داخلی دیسک بیرون زده اما در لایه بیرونی باقی می‌ماند. این موضوع می‌تواند باعث درد و سفتی موضعی کمر و همچنین ناراحتی خفیف در پاها شود. بیرون زدگی ممکن است همیشه نیاز به درمان فوری نداشته باشد و اغلب با اقدامات محافظه کارانه مانند استراحت، فیزیوتراپی و داروهای ضد التهاب قابل کنترل است.
پرولاپس
پرولاپس شکل پیشرفته تری از پارگی دیسک کمر است که در آن هسته داخلی دیسک فراتر از لایه بیرونی گسترش می‌یابد اما به دیسک چسبیده باقی می‌ماند. پرولاپس می‌تواند منجر به کمردرد شدیدتر، درد پا و بی حسی و همچنین ضعف بالقوه در پاها شود. درمان پرولاپس ممکن است شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، تکنیک های مدیریت درد، و در برخی موارد، روش های کم تهاجمی مانند تزریق استروئید اپیدورال باشد.
اکستروژن
اکستروژن زمانی اتفاق می‌افتد که هسته داخلی دیسک از لایه بیرونی می‌شکند و یک برآمدگی مشخص در خارج از فضای دیسک ایجاد می‌کند. این اتفاق می‌تواند باعث درد شدید، بی حسی و ضعف در پاها و همچنین از دست دادن بالقوه کنترل مثانه یا روده در موارد شدید شود. درمان اکستروژن ممکن است شامل مداخله جراحی برای برداشتن مواد فتق دیسک و کاهش فشار روی اعصاب آسیب‌دیده باشد.
سکستراسیون
سکستراسیون شدیدترین شکل پارگی دیسک کمر است که در آن قطعه ای از هسته داخلی از دیسک اصلی جدا شده و در کانال نخاعی قرار می‌گیرد. سکستراسیون می‌تواند منجر به درد طاقت فرسا، نقایص عصبی قابل توجه و علائم اورژانسی مانند از دست دادن حس یا عملکرد حرکتی شود. جداسازی اغلب نیاز به مداخله جراحی فوری برای برداشتن مواد تکه تکه شده دیسک و رفع فشار اعصاب آسیب دیده دارد.
دلایل پارگی دیسک کمر
پارگی دیسک کمر بیشتر در سنین بالا رخ داده و معمولا از دهه سوم زندگی شروع می‌شود. از عواملی که موجب پارگی دیسک کمر می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بافت دیسک کمر افرادی که کارهای سنگین انجام می‌دهند، به مرور زمان ضعیف می‌شود. ضعیف شدن این بافت، احتمال ابتلا به پارگی دیسک کمر را افزایش می‌دهد.
- دیسک های میان مهره ای همزمان با افزایش سن، مایع خود را از دست داده و خشک می‌شوند. به طوری که این خشکی موجب ترک خوردن حلقه دیسک می‌شود. بدین ترتیب، با بزرگتر شدن شکاف روی دیسک، پارگی به وجود می‌آید.
- یکی دیگر از دلایل پارگی دیسک کمر ضربه های ناگهانی به شمار می‌روند. این مشکل معمولا در اثر تصادف، زمین خودن، سقوط از ارتفاع و …رخ می‌دهد. در چنین حالتی فشار بالایی به ستون فقرات وارد می‌شود که ممکن است شکستگی مهره ها یا پارگی دیسک کمر را در پی داشته باشد.
- یکی از مواردی که خطر ابتلا به پارگی دیسک کمر را به دنبال دارد، نشستن نادرست است. اگر در طول روز مجبور هستید ساعات زیادی روی صندلی بنشینید، حتما یک صندلی مناسب انتخاب کنید. عدم انجام این کار در دراز مدت بافت دیسک کمر را ضعیف کرده و موجب پارگی آن می‌شود.
درمان پارگی دیسک کمر
درمان پارگی دیسک کمر با روش های مختلفی انجام می‌شود. البته تشخیص روش درمان تا حد زیادی به نظر پزشک معالج بستگی دارد. پزشک پس از معاینه بیمار و بررسی سابقه پزشکی او بهترین روش درمانی را انتخاب می‌کند. استفاده از رژیم غذایی سالم، انجام ورزش های نرم و استفاده از آب سرد یا گرم روی محل مورد نظر از جمله توصیه ها پزشک است که برای رفع درد و کاهش التهاب در ناحیه کمر هستند. در برخی موارد برای کاهش تورم و داروهایی شل کننده عضلات برای کاهش اسپاسم استفاده می‌شود. در صورتی که روش های غیر جراحی موثر نباشند و بیمار همچنان در ناحیه کمر احساس درد داشته باشد روش های درمانی دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی موارد پزشک متخصص برای کاهش درد پارگی دیسک کمر از روش تحریک نخاعی و قطع کردن ریشه اعصاب استفاده می‌کند. یکی دیگر از روش های درمان پارگی دیسک کمر، فیزیوتراپی می‌باشد که با دستور پزشک انجام می‌شود. در صورتی که روش هایی که به آنها اشاره کردیم نتیجه ی مطلوب را نداشته باشند و بیمار همچنان درد احساس کند، عمل جراحی دیسک کمر تنها گزینه ی موجود است. جراحی پارگی دیسک کمر معمولا دو بخش دارد که شامل لامینوتومی و دیسککتومی می‌باشد. در لامینوتومی پزشک استخوانی که عصب را پوشانده بر می‌دارد و در دیسککتومی بخشی از دیسک پاره شده برداشته می‌شود. جدا کردن بافت آسیب دیده فشار را از روی بافت و رشته های عصبی بر می‌دارد و درد از بین می‌رود.